Sok, dżem i nalewka z owoców czarnego bzu, właściwości i mój sprawdzony przepis.

Czarny bez jest rośliną leczniczą z której możemy zrobić dwa rodzaje soków zielarskich. W czerwcu z białych kwiatów pozyskuję jasny sok. Pod koniec lata sok wytwarzam ciemny sok z owoców czarnego bzu. Jasny sok idealnie nadają się do codziennego picia z wodą, natomiast ciemny sok jest skoncentrowanym lekarstwem na zimowe przeziębienia. Ile domów tyle przepisów i metod pozyskiwania soku z jagód czarnego bzu. Zarówno kwiaty jak i owoce można suszyć i zimową porą zaparzać herbaty. W dzisiejszym wpisie na blogu przedstawię własny, sprawdzony, domowy przepis na sok z owoców czarnego bzu. Dowiesz się także o leczniczych właściwościach soku.

Właściwości lecznicze soku z czarnego bzu

Niezwykła roślina, jaka jest czarny bez, była od wieków stosowana w medycynie ludowej w skutecznej walce z objawami przeziębienia. Współcześnie przetwory z czarnego bzu cieszą się nie malejąca popularnością. Czarny bez jest powszechnie dostępny za darmo, prosty i szybki w przygotowaniu. Przeciwzapalne działanie soku z czarnego bzu wpływa pozytywnie na układ moczowy oraz nerki, ułatwiając usuwanie toksyn z naszego organizmu. Duża zawartość związków mineralnych oraz witaminy C wzmacnia naszą odporność i wraz z miodem jest naturalnym lekiem na przeziębienia i wirusowe infekcje górnych dróg oddechowych. Ułatwia odkrztuszanie zalegającej wydzieliny podczas kaszlu. Działa napotnie i przeciwwirusowo. Utrzymuje nasz układ immunologiczny w doskonałej kondycji.

Dojrzałe jagody zawierają ciemnofioletowy barwnik z grupy antocyjanów – flawonoidy, które stabilizują w organizmie ilość witaminy C. Flawonoidy odpowiadają za dobre wchłanianie witaminy C przez nasz organizm, utrudniając rozwój wirusów i bakterii. Nalewka z czarnego bzu pomaga w aktywnym zwalczaniu wirusa HSV-1 pomagając na zawsze pozbyć się problemu z opryszczką. Sok z czarnego bzu łagodzi stany zapalne skóry, w tym trądzik. Napar z kory krzewu bzu, stosuje się zewnętrznie do przemywania wysypki oraz owrzodzeń na skórze jako ciepłe, kilkunastominutowe okłady trzy razy dziennie.

Sok z owoców czarnego bzu poprawia pracę żołądka oraz jelit. Przypisuje mu się także właściwości przeciwbólowe, w tym nerwobólowe. Sok z czarnego bzu uszczelnia także naczynia krwionośne. Jest bogatym źródłem prowitaminy A – beta karotenu, wzmacniającej system odpornościowy oraz pozytywnie wpływającej przemianę materii. Jako silny antyoksydant zapobiega rozwojowi raka poprzez skuteczne obniżanie aktywności wolnych rodników oraz opóźnia procesy starzenia.

Badania przeprowadzone przez naukowców z Uniwersytetu w Oslo, dowiodły to co nasze mamy i babcie wiedziały od zawsze. Osoby przyjmujące podczas badania sok z czarnego bzu chorowały średnio o 4 dni krócej od osób nie spożywających tej niezwykłej rośliny.

Jagody czarnego bzu to bogactwo takich składników jak:

• glikozydy antocyjanowe
• witaminy A, A1, B, B1, B2, C
• garbniki
• pektyny
• kwas foliowy
• sole mineralne : sód, wapń, magnez, selen, fosfor i potas (100ml soku z owoców zawiera 168 mg potasu)

Zwartość witamin oraz wymienionych składników mineralnych uzależniona jest od gleby, klimatu oraz warunków przechowywania.

Foto dojrzałych owoców czarnego bzu (łac. Sambucus nigra).

Przeciwwskazania do spożywania soku z bzu

Prawidłowo przygotowany sok z czarnego bzu ma niewiele medycznych przeciwwskazań. Nie powinno się przekraczać spożywania zalecanych 50 ml soku z owoców bzu dziennie. Większe dawki mogą powodować bóle brzucha oraz mdłości. Osoby z hipotonią powinny uważać na sok z bzu. Zawarta w nim cholina ma właściwości obniżających ciśnienie krwi.

Należy pamiętać by nie jeść surowych owoców z czarnego bzu, ponieważ w tej formie są trujące. Kwiaty lub owoce należy wysuszyć bądź zagotować. Pozbywamy się wówczas toksycznego alkaloidu sambunigryny. Sambunigryna w świeżych owocach rozkłada się na cyjanowodór powodujący mdłości i wymioty. Nie robi się także wina z owoców czarnego bzu!
Najlepszym momentem na zbiór i przetwórstwo owoców czarnego bzu to wrzesień. Należy wybrać taki moment, aby wśród dojrzałych kiści nie było zielonych owoców, które mają niekorzystny wpływa na zdrowie. Zielone, niedojrzałe owoce należy odrzucić!

Sok z owoców czarnego bzu przepis.

Dojrzałe owoce czarnego bzu (brunatno granatowe oraz czarne) zbieramy z dala od dróg i zanieczyszczonych miejsc. Czarny bez pobiera z gleby duże ilości składników w tym szkodliwe zanieczyszczenia środowiska. Płuczemy w wodzie i pozbywamy się zielonych szypułek. Tak przygotowane jagody czarnego bzu lekko rozgniatam w dużym garnku, dodaję 1 łyżkę cukru na każdy kilogram owoców. Mała zawartość cukru ułatwia wydzielanie soku. Gotuję kilkanaście minut na małym ogniu, aż owoce zaczną się rozpadać.

Powstałą pulpę przecieram przez sito i zlewam do drugiego garnka.

Dodaję 250 g cukru na każdy litr soku oraz sok z 1 cytryny na każdy litr soku. Zamiast cytryny można użyć 1 płaskiej łyżki kwasku cytrynowego. Tańsza, ale mniej zdrowa wersja. Zarówno cukier jak i cytrynę/kwasek cytrynowy dodaje się by zakonserwować sok.

Dla poprawy walorów smakowych i leczniczych można dodać 3 goździki oraz 3 cm kory cynamonu na każdy litr soku. Można część soku z goździkami i cynamonem gotować w oddzielnym garnuszku i zlewać do oznaczonych słoików.

Wywar przecedzam. Zlany z pulpy sok gotuję na wolnym ogniu przez około 20 minut. Następnie zlewam do czystych, wyparzonych słoików i pasteryzuję od kilkunastu do kilkudziesięciu minut w zależności od wielkości słoika. Odstawiamy w chłodne i ciemne miejsce.

Z moich wieloletnich obserwacji wynika, że ciemny sok z jagód czarnego bzu jest trwalszy niż jasny sok z kwiatów. Stosuję proporcję 250 g cukru na litr soku. Minimalna ilość to 200 g, maksymalna to 1 kg na 1 litr soku. Im większa ilość cukru, tym dłużej postoi nam sok w spiżarni. Sok z czarnego bzu przechowuję w chłodnej i ciemnej piwnicy. Zimowa porą, po otwarciu przechowujemy w lodówce. Jest to sprawdzony, rodzinny przepis mojej mamy. Gorąco polecam.

Przepis na dżem z owoców czarnego bzu.

Z pozostałości pulpy po gotowaniu jagód czarnego bzu można przyrządzić pyszny i zdrowy dżem. Owoce bzu mają dużo pestek, aby się ich pozbyć przecieramy pulpę na sicie. Jeśli pesteczki nam nie przeszkadzają i lubimy przyjemne chrupanie, możemy pominąć tą czynność. Do pulpy dodaję dojrzewające w tym samym terminie jabłka w proporcji 1 przetarte, duże lub 2 małe jabłka na 1 kg pulpy czarnego bzu. Dzięki dodaniu jabłek, dżem ma smarowalniejszą konsystencję.

Na 1 kg pulpy owoców dodajemy 1 kg cukru oraz żelfix. Całość zagotowujemy do wrzenia, po czym nakładamy do słoiczków i zakręcamy. Słoiczki bez pasteryzacji układam do góry dnem na ściereczce i tak pozostawiam do ostygnięcia. Dżem z czarnego bzu przechowujemy w chłodnym i ciemnym miejscu. Ma oryginalny smak, idealnie nadaje się przede wszystkim do naleśników, gofrów i pozostałych deserów.

Jak stosować przetwory z owoców czarnego bzu?

Syrop z owoców czarnego bzu jest koncentratem. Przyjmuje się, że osoba dorosła spożywa dziennie maksymalnie 50 ml syropu. W okresie wzmożonych infekcji warto każdego dnia spożywać syrop z czarnego bzu. Przy infekcjach i przeziębieniach można na przykład spożywać go 3 razy dziennie po 15 ml. Sok można spożywać samodzielnie lub zmieszać w wodzie bądź herbacie. Owoce oraz kwiaty bzu wykorzystujemy do zapobiegania przeziębieniom, infekcjom, anginie oraz grypie. Idealnie smakuje w połączeniu z herbatą.

Czy sok na bazie owoców czarnego bzu wzmocnią odporność? Zdecydowanie tak, jest idealną alternatywą dla suplementów diety i leków w walce z infekcjami i przeziębieniami, gdy zaczyna Cię coś łamać. W połączeniu z miodem, czosnkiem i cebulą pozytywnie wpływa na nasz układ odpornościowy w okresie jesienno – zimowym.
Przedstawione soki i dżemy z owoców czarnego bzu regulują i poprawiają przemianę materii. Zalecane są szczególnie osobom pracujących w siedzącej pozycji.

Suszenie kwiatów oraz owoców czarnego bzu.

Baldachy kwiatów obcięty przy końcu łodygi suszymy zamocowane na sznurku. Dojrzałe (tylko bardzo ciemne) owoce bzu suszymy na ręczniku papierowym. Obie formy suszymy w ciepłym i przewiewnym miejscu bez bezpośredniego kontaktu z promieniami słonecznymi. Jagody bzu można suszyć w specjalnej suszarce do owoców lub otwartym piekarniku w temperaturze nie przekraczającej 40 st. C. Powyżej 40 st. C. także produkty pszczele tracą swoje cenne właściwości prozdrowotne. Wysuszone jagody bzu są bezwonne i mają kwaśny smak.

Wysuszone kwiaty lub owoce przechowujemy w szczelnie zamkniętym i ciemnym naczyniu szklanym, ceramicznym lub drewnianym. Ewentualnie w torbie papierowej. Suszone owoce bzu w sprzedażny dostępne są w opakowaniach foliowych. Susz kwiatów i owoców bzu przechowujemy do roku czasu.

Lecznicza nalewka z czarnego bzu.

Nalewka z czarnego bzu podobnie jak sok ma właściwości odtruwające organizm. Wpływa pozytywnie na trawienie. Podczas kuracji pić miedzy posiłkami 1 łyżkę 2 razy dziennie.

Składniki na nalewkę:

1,5 l alkoholu o mocy około 65% /mieszanka pół litra wody i litra spirytusu lub pół na pół wódka 40% i spirytus 96%/
1 kg owoców czarnego bzu
szklanka miodu lub cukru

Przygotowanie nalewki z owoców bzu:

Dojrzałe, ciemne owoce płuczemy na sicie i zagotowujemy do wrzenia. Ostudzone zalewamy 65 % alkoholem, odstawiamy w ciemne i ciepłe miejsce np do szafki w kuchni. Każdego dnia, jak pamiętamy potrząsamy słojem. Po miesiącu odcedzamy nalewkę z owoców bzu. Dokładnie mieszając łączymy ekstrakt alkoholowy z miodem lub cukrem. Rozlewamy do butelek i odstawiamy w ciemne i chłodne miejsce. Po kilku miesiącach nalewka będzie gotowa do spożywania.

Czarny bez jako magiczna roślina.

W mitologii Słowian krzew czarnego bzu uznawany był za święte drzewo, pośredniczące między światem żywych i zmarłych. W magicznym krzewie przebywali bogowie, czarodzieje, elfy, a w korzeniu czart. Nasi przodkowie z drzewa czarnego bzu wyrabiali tradycyjne instrumenty. Celtowie podobnie traktowali krzewem świętym drzewem, symbolem nieskończoności życia. Druidzi w swoim kalendarzu umieścili krzew czarnego bzu jako ostatnie, trzynaste drzewo roku – symbol śmierci i odrodzenia.

W zachowanych przekazach z XVII i XVIII wieku zawarte są zakazy ścinania i wyrywania krzewu czarnego bzu. Panował także przesąd, że ścięcie krzewu bzu powodowało nieszczęścia takie jak jak choroby lub śmierć. Niedopuszczalne było palenie bzu.

W starożytności Hipokrates traktował czarny bez jako jeden z głównych składników podręcznej apteczki. W swoich dziełach, grecki lekarz, dokładnie opisywał lecznicze działanie krzewu bzu, od korzeni, poprzez korę i liście aż po owoce.
Rzymski lekarz wojskowy Dioskurides, sporządzał wiele receptur na bazie krzewu bzu. Proponował między innymi wyciąg z liści bzu na trudno gojące się rany.

Czarny bez – literatura.

Na podstawie:

• Angela Martens: „Czarny bez: zdrowie z natury.” Warszawa: „RM”, 2008r.
• Scott Cunningham: „Encyklopedia magicznych roślin”. Białystok: „Studio Astropsychologii”, 2009r.
• Arkadiusz Iwaniuk: „Atlas ziół krajowych”. Warszawa: „Bellona”, 2010r.
• Ellen Heidbohmer: „Czarny bez”. Warszawa: „RM”, 2010r.
• M. Bieniasz: „Czarny bez – między magią a medycyną”. Sad Nowoczesny nr 5, s.94-95, 2011r.